Waterschap treedt niet op tegen vernietiging biodiversiteit. (7 mei 2021)

Voor onderhoudswerkzaamheden aan sloten en watergangen en dergelijke is het noodzakelijk dat langs de waterkant een stuk van ongeveer vijf meter breed vrij blijft en niet gebruikt wordt door de grondeigenaar. Soms is het waterschap de eigenaar van de grond, soms anderen.

De strook grond is ook noodzakelijk om te voorkomen dat mest of gewasbeschermingsmiddelen direct in het oppervlaktewater terecht komen. Dit is namelijk zeer schadelijk voor de kwaliteit van het water. Hoe dichter vee of een boer die gewasbeschermingsmiddelen gebruikt bij de waterkant komt, hoe groter de kans dat schadelijke stoffen in het water terechtkomen. Die kans wordt een stuk kleiner als afstand tot de waterkant wordt gehouden. Vandaar dat het voor gebruikers van aangrenzende percelen verboden is om de strook grond naast de waterkant te gebruiken. Vee mag daar niet komen zodat de slootkant niet vertrapt wordt (daarom moet er sprake zijn van een afrastering tussen de brede strook en het aangrenzend perceel) en de brede strook mag ook niet gebruikt worden voor akkerbouw.

Helaas valt het Betaalbaar Water op dat sommige grondeigenaren de regels aangaande de brede strook niet te gebruiken grond niet kennen of niet respecteren. Met als gevolg dat de kans groter is dat de kwaliteit van het water daalt. Vreemd vinden wij het dat waterschap Noorderzijlvest te weinig controleert of overtredingen plaatsvinden. We vragen ons af of het waterschap überhaupt wel optreedt bij het constateren van een overtreding. Dit zou prioriteit moeten zijn, omdat op deze manier vrij makkelijk kan worden voorkomen dat grond- of oppervlaktewater wordt vervuild. Dit is belangrijk voor de kwaliteit van het water. Daarnaast zorgt handhaven van de regels die gelden voor waterkanten er ook voor dat de inspanningen van het waterschap om op andere, vaak erg dure manieren, de kwaliteit van het water omhoog te krijgen, niet wordt tenietgedaan. Aanpakken van vervuiling bij de bron heeft wat ons betreft prioriteit.

Om dit nogmaals onder de aandacht van het waterschap te brengen hebben wij, naar aanleiding van een melding van onjuist gebruik van onderhoudspaden, onlangs onderstaande brief naar het dagelijks bestuur van waterschap Noorderzijlvest geschreven

BRIEF AAN WATERSCHAP

5 mei 2021

Betreft: agrarisch gebruik (“maaien en hooien”) schouwpaden

Geacht bestuur,

Zoals de fractie van Betaalbaar Water u reeds eerder heeft gemeld, hebben wij  met belangstelling het rapport van de Adviescommissie Water van 19 mei 2016 over de waterkwaliteit in Nederland en het onderzoeksrapport “Zover het eigen instrumentarium reikt” gelezen. Dit laatstgenoemde onderzoeksrapport is opgesteld in opdracht van de Provincie Noord-Brabant en de Noord-Brabantse Waterschapsbond. Betaalbaar Water heeft de inhoud van deze beide genoemde rapporten omarmt. Helaas gaven en geven deze stukken ons reden tot ernstige zorgen. Immers blijkt hieruit dat de waterkwaliteit in Nederland niet in orde is en dat deze ook niet beter wordt. Het is zelfs de vraag of de te nemen – dure – maatregelen zullen leiden tot het voldoen aan de KRW-eisen.

Zoals in het advies van de Adviescommissie Water wordt verwoord, zijn het met name de concentraties van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen die zorgen voor overschrijding van de normen. Met andere woorden: ons oppervlaktewater wordt ernstig vervuild met mest en landbouwgif.

Betaalbaar Water vindt goede waterkwaliteit van groot belang, maar vindt ook dat één en ander betaalbaar moet blijven. Verder vindt Betaalbaar Water dat de vervuiler dient op te draaien voor de vervuiling en dat de gevolgen – en kosten – hiervan niet op andere groepen dienen te worden afgewenteld. De waterschappen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het oppervlaktewater en moeten daartoe (emissie)beleid voeren. Tot op heden blijft het immers mogelijk dat mest en gewasbeschermingsmiddelen in de watergangen terechtkomen. Sterker nog: dit probleem neemt alleen maar toe. Het is een kwestie van “dweilen met de waterschapsheffingen open”. Dit ondanks alle dure rapporten en onderzoeken van gerenommeerde instituten.

Ieder weldenkend mens vraagt zich af hoe het nu toch komt dat oppervlaktewater nog steeds bij de bron mag worden vervuild. De schadelijke effecten hiervan lijken niet af te nemen.

De oorzaak van de vervuiling van oppervlaktewater is echter niet moeilijk te begrijpen. Tot voor kort was het namelijk zo dat er tussen de intensieve landbouw (akkers en weilanden) en de watergangen (het oppervlaktewater) nog een zekere scheiding aanwezig was, die voorkwam dat er al teveel mest en landbouwgif in het water terechtkwam. Deze scheiding werd gevormd door in de Keur waterschap Noorderzijlvest voorgeschreven onderhoudspaden en beschermzones. De Keur waterschap Noorderzijlvest schrijft voor dat bij oppervlaktewaterlichamen met een onderhoudspad, de afstand van het onderhoudspad inclusief beschermzone 5,00 m dient te zijn. Bij oppervlaktewaterlichamen zonder onderhoudspad dient de beschermzone 5,00 m te zijn. Kort weergegeven: 5,00 m van de insteek van de watergang dient het oppervlaktewater te worden beschermd. De grens tussen de landbouwgrond waarop intensief werd gemest en gespoten en de onderhoudspaden was op de meeste plaatsen voorzien van een afrastering, zodat de agrariër bij het mesten of spuiten niet over de onderhoudspaden kon gaan. Aldus vormden deze stroken grond een buffer tussen de landbouwgrond en het water. Nu deze afrasteringen echter – in ons gebied klaarblijkelijk met toestemming van Waterschap Noorderzijlvest – steeds meer verdwijnen, wordt er tot de insteek van de watergang mest geïnjecteerd en worden zelf over de insteek van de watergangen gewasbeschermingsmiddelen gespoten. Zo komen deze stoffen rechtstreeks (of vrijwel rechtstreeks) in het oppervlaktewater terecht.

Velen vragen zich nu af waarom de waterkwaliteit in Nederland niet in orde is. Vele tientallen miljoenen euro’s worden er in allerlei projecten, zoals milieuvriendelijke oevers, geïnvesteerd. Dit om de oppervlaktewaterkwaliteit te verbeteren. Echter wordt vermeden om het probleem bij de bron aan te pakken: de vervuiling van het water met mest en landbouwgif. Daarentegen is het investeren van tientallen miljoenen euro’s in allerlei milieuprojecten die minder effect hebben, geen enkel probleem.

Ook wordt er de laatste tijd veel gepraat over biodiversiteit. In de Algemeen Bestuursvergadering van 24 maart 2021 is de “Visie op biodiversiteit van waterschap Noorderzijlvest 2021” vastgesteld. Terecht geeft u in de inleiding aan dat we niet zonder biodiversiteit kunnen en dat er tegelijkertijd steeds meer verdwijnt. Juweeltjes van de biodiversiteit zijn en waren de onderhoudspaden. Echter, door het verwijderen van de afrastering worden deze onderhoudspaden nu onderhouden door de agrariërs. Deze stroken worden daardoor nu vaak intensief beheerd, als het ware als onderdeel van het landbouwareaal. Dit lijkt de reden waardoor de biodiversiteit de afgelopen jaren is verdwenen. Uw constatering in de Visie op de biodiversiteit dat er de afgelopen twintig jaar een grote achteruitgang van de biodiversiteit is geweest, kan dus niet als een verrassing komen: het beleid van Waterschap Noorderzijlvest werkt dit in de hand.

Deze ontwikkeling valt niet te rijmen met het door het Algemeen Bestuur aangenomen maaibeleid. Dit maaibeleid zou de biodiversiteit moeten vergroten. Uitgangspunt van dit beleid is dat de onderhoudspaden, inclusief de kanten van de waterlossingen, niet ieder jaar zouden worden gemaaid. Zo zou de biodiversiteit hier een kans moeten krijgen. Nu ziet men echter dat aangrenzende agrarische grondeigenaren deze grondstroken vaak meermalen per jaar maaien. Weg biodiversiteit…

Op 13 april 2021 heeft Betaalbaar Water u een brief doen toekomen over het illegaal geheel afsluiten van onderhoudspaden. Naar aanleiding van uw beantwoording in het Algemeen Bestuur van 19 april 2021 heeft Betaalbaar Water tijdens de behandeling deze vergadering aanvullende vragen gesteld.

Een van de aanvullende vragen was: “Is er door het waterschap toestemming verleend aan landeigenaren voor het gebruik van de onderhoudspaden tot aan de insteek van het Eelderdiep ten behoeve van de landbouw?”

Uw heeft daarop op 28 maart 2021 geantwoord: “Ja voor maaien en hooien, maar niet voor weiden.”

Betaalbaar Water constateert dat het Dagelijks Bestuur, door toestemming te geven om onderhoudspaden te bewerken, hiermee onnodig aan aangrenzende grondeigenaren de mogelijkheid biedt om – ongewenst – de biodiversiteit van de onderhoudspaden te vernietigen. Wij zijn van mening dat grondeigenaren niet de mogelijkheid moeten hebben om onderhoudspaden te bewerken. Daardoor is de kans groot dat beken, waterlossingen en sloten worden verontreinigd en/of de biodiversiteit wordt verminderd. Betaalbaar Water vraagt zich af of het Dagelijks Bestuur zich wel realiseert dat de mogelijkheid bestaat dat belangen van het waterschap en die van grondeigenaren niet kunnen overeenstemmen.

Betaalbaar Water heeft daarom de volgende vragen:

• kunt u ons het door het Algemeen Bestuur vastgestelde beleid aangaande schouw-/onderhoudspaden en afscheidingen doen toekomen?
• kunt u daarbij het relevante gedeelte waaruit blijkt dat maaien en hooien wordt toegestaan benadrukken (bijvoorbeeld door vet af te drukken)?
• kunt u daarbij het relevante gedeelte betreffende afrasteringen tussen de          schouw-/onderhoudspaden en aangrenzende percelen benadrukken?
• wanneer is door het Algemeen Bestuur beleid vastgesteld om toe te staan dat grondeigenaren schouw-/onderhoudspaden kunnen maaien en/of hooien?
• klopt het dat Waterschap Noorderzijlvest initiatieven heeft ontplooid om afrasteringen tussen schouw-/onderhoudspaden en aangrenzende percelen te verwijderen of toe te staan dat anderen deze verwijderen? Klopt het dat Waterschap Noorderzijlvest geen actie onderneemt als voornoemde afrasteringen verwijderd bleken of blijken te zijn?
• indien sprake is van overeenkomsten met grondeigenaren: kunt u ons een lijst laten toekomen met welke grondeigenaren u een overeenkomst heeft gesloten om de onderhoudspaden te maaien en te hooien en kunt u deze overeenkomsten aan ons doen toekomen?
• indien sprake is van een werkwijze die afwijkt van de door het Algemeen Bestuur vastgestelde beleid: waarom vindt uw Dagelijks Bestuur dat zij zich niet aan het door het Algemeen Bestuur vastgestelde maaibeleid en de vastgestelde Keur waterschap Noorderzijlvest hoeft te houden?
• bent u het eens met onze conclusie dat door het aan derden toestaan van het bewerken van schouw-/onderhoudspaden de mogelijkheid bestaat dat de kwaliteit van het oppervlaktewater minder wordt en de kans op verbeterde biodiversiteit minder wordt?

Graag zien wij uw antwoorden, en de door ons opgevraagde stukken, zo spoedig mogelijk tegemoet.

Wakend over de kwaliteit van onze oppervlaktewateren en de biodiversiteit, verblijven wij. Wij zien uw reactie graag zo spoedig mogelijk tegemoet.

Met vriendelijke groet,

Namens de fractie Betaalbaar Water (in afstemming met Groep de Sterke)