Biodiversiteit kan beter
Nieuw maaibeleid brengt de biodiversiteit van slootkanten in gevaar. Waarom wil Waterschap Noorderzijlvest ze niet langer beschermen? | opinie
Peter van Mombergen • 21 juli 2021, 16:00 • OpinieDeel dit artikel
Een onderhoudspad langs een sloot na het klepelen van de vegetatie. Foto Peter van Mombergen
Onderhoudspaden langs watergangen zijn in wezen gratis akkerranden, stelt Peter van Mombergen. Volgens hem zouden ze juist in hun oude waarde moeten worden hersteld.
Het belang van biodiversiteit is algemeen bekend. Diverse betrokkenen zoals natuurorganisaties, de LTO, boeren, burgers, wetenschappers, banken, overheden en bedrijven zetten zich in voor het herstel ervan.
Terecht, want biodiversiteit betekent veel meer dan ‘heel veel verschillende soorten’. Zonder biodiversiteit kunnen wij als mensen het wel vergeten. Ook Waterschap Noorderzijlvest geeft aan biodiversiteit belangrijk te vinden.
Dat het niet goed gaat met het biodiversiteitsherstel mag duidelijk zijn. Zo is het aantal grutto’s in ons land sterk afgenomen zijn de haas en het konijn zelfs toegetreden tot de Rode Lijst van bedreigde soorten.
Vernietiging stoppen
Daarom is het belangrijk dat vernietiging van leefgebieden, hoe klein ook, wordt gestopt. Want hier hebben insecten en bodemleven extra veel aan. Er dient gebouwd te worden aan een toekomst waar de mens in harmonie leeft met de natuur.
Gelukkig bestaat hier de nodige maatschappelijke aandacht – en zorg – voor. Het is een algemeen maatschappelijk belang om de biodiversiteit in stand te houden en waar mogelijk te bevorderen. Een goed natuurnetwerk is daarbij van wezenlijk belang.
In Nederland bestaat er het Natuurnetwerk Nederland. Dit is een landelijk netwerk van natuur- en agrarische gebieden met een speciale natuurkwaliteit. Dit draagt bij aan een landschap waarin landbouwkundige belangen en natuurwaarden in harmonie naast elkaar kunnen bestaan.
Gebied met natuurlijk kapitaal
Belangrijke verbindingszones zijn de bermen langs wegen, dijken langs rivieren en waterkanten langs sloten, de zogenaamde onderhoudspaden. Waterschap Noorderzijlvest beheert circa negenhonderd kilometer onderhoudspaden. Alleen schat het waterschap dit gebied met natuurlijk kapitaal niet op waarde.
De meeste onderhoudspaden zijn circa vier à vijf meter breed en zijn in Noorderzijlvest vaak (nog) voorzien van een afrastering. In wezen zijn dat gratis akkerranden: natuurnetwerken waar de biodiversiteit tot bloei kan komen.
Deze onderhoudspaden kunnen een natuurlijke buffer vormen tussen de aanliggende landbouwgronden en de watergangen en helpen voorkomen dat nutriënten door de watergangen wegvloeien. Deze positieve effecten werden in Noorderzijlvest tot enige jaren geleden versterkt door een goed maaibeleid.
Ecologische waarde overboord gegooid
Maar ondanks duizenden artikelen over de noodzaak van herstel van biodiversiteit, heeft Waterschap Noorderzijlvest onlangs besloten om de ecologische waarde van de onderhoudspaden overboord te gooien. Dit door het aannemen van het ‘Beheer- en onderhoudsplan Watersystemen 2021’.
De onderhoudspaden worden volgens dit plan in de praktijk aan de aangrenzende landbouwgronden toegevoegd. Tevens zal het ecologisch maaibeleid worden verlaten en worden vervangen door het – voor de natuur veel slechtere – klepelen (machinaal afsnijden en hakselen) van de vegetatie.
Dit terwijl bijna alle overheden overstappen naar ecologisch maaibeleid, waarbij er rekening wordt gehouden met flora en fauna. Veel overheden maaien tegenwoordig zelfs volgens ‘Kleurkeur’, wat staat voor goed ecologisch maaibeheer en is ontwikkeld door de Vlinderstichting en Stichting Groenkeur.
Positieve invloed zal verdwijnen
Zo niet in Noorderzijlvest. Door het klepelen zal het onderscheid in beheer en uiterlijk tussen de onderhoudspaden en de aangrenzende landbouwgronden in rap tempo verdwijnen. Ook de positieve invloed op de biodiversiteit – en het tegengaan van de afvloeiing van mest en gewasbestrijdingsmiddelen door de watergangen – zal afnemen. Daarnaast laat het waterschap na om agrarisch gebruik van onderhoudspaden die in haar eigendom zijn, te verbieden.
Een onwenselijke ontwikkeling. De waterkwaliteit zal door invoering van dit plan achteruitgaan en de biodiversiteit ín de watergangen zal ook verslechteren. De onderhoudspaden zouden juist in hun oude waarde moeten worden hersteld.
Mensen moeten kunnen genieten van de watergangen. Kijk eens bij andere waterschappen: daar zijn wandelroutes over de onderhoudspaden uitgezet. Wandelaars kunnen zien waarvoor zij waterschapsheffingen betalen.
Biodiversiteit ons grootste kapitaal
Wij vrezen dat het nog een lange tijd gaat duren voordat Noorderzijlvest tot het inzicht komt dat naast boerenbedrijven ons grootste kapitaal biodiversiteit is.
Het ‘Beheer- en onderhoudsplan Watersystemen 2021’ wordt ter inzage gelegd, belanghebbende partijen kunnen een reactie indienen.
Peter van Mombergen is voor de fractie Betaalbaar Water lid van het Algemeen Bestuur van Waterschap Noorderzijlvest